Kỳ 20 – Án lệ thứ 30: Kiểm duyệt sách và quyền tự do biểu đạt

Nam Quỳnh (Dịch)

Dự án Rightsinfo do luật sư tranh tụng chuyên về nhân quyền Adam Wagner thành lập ngày 22 tháng 04 năm 2015 với mục đích truyền bá kiến thức về nhân quyền tại Anh.

Loạt bài 50 Án Lệ Nhân Quyền Làm Thay Đổi Vương Quốc Anh là một trong những sản phẩm đặc sắc nhất của trang này.

Kỳ trước –

—

Tình dục, giáo dục và hút chích – tất cả đều là một phần của việc trưởng thành? Søren Hansen và Jesper Jensen chắc chắn là nghĩ như thế khi họ viết “Cuốn Sách Học Đường Nhỏ Màu Đỏ” để khuyên nhủ bọn trẻ con về các khía cạnh này của cuộc sống. Cuốn sách được xuất bản năm 1969 và, đúng như bạn có thể nghĩ, đã gây tranh cãi lớn. Cuốn sách động viên bọn trẻ con quan hệ tình dục, xem phim khiêu dâm và nghi ngờ các thẩm quyền người lớn. Richard Handyside, nhà xuất bản quyền sách, mua lại bản quyền quyển sách vào năm 1970.

Sau đó, cảnh sát ập vào khám xét nhà xuổng của Richard Handyside và tịch thu toàn bộ số sách Đỏ học đường mà ông vừa in. Handyside bị truy tố và phạt tiền vì tội tàng trữ những quyển sách này. Chúng được xem là “đồi trụy” theo luật. Handyside chỉ được phép bán một phiên bản đã kiểm duyệt nặng nề.

Vậy thì, tự do ngôn luận có phải bị giới hạn để bảo vệ đạo đức công chúng không? Handyside không nghĩ vậy, thế nên ông kiện lên Tòa Nhân Quyền Châu Âu. Ông tranh luận là việc truy tố và kết án ông tội tàng trữ sách nói trên là vi phạm quyền tự do biểu hiện của ông.

Tòa tuyên là việc truy tố và kết án Handyside không vi phạm quyền tự do biểu hiện của ông. Bởi vì không có “một khái niệm chung cho toàn Châu Âu về đạo đức”, các tòa Anh quốc là nơi thích hợp nhất để quyết định cuốn sách nói trên có làm băng hoại đạo đức của trẻ em Anh quốc hay không. Vì cuốn sách nhắm tới bọn trẻ và động viên chúng làm những việc có tiềm năng gây hại, việc kiểm duyệt quyển sách là chính đáng.

Đây là một vụ án mang tính bước ngoặt. Dù ông Handyside thua, Tòa Nhân Quyền Châu Âu vẫn đã có một tuyên bố nổi tiếng trong vụ việc của ông, đó là quyền tự do biểu hiện có thể được dùng không chỉ để thể hiện những ý kiến nhiều người thích, mà cả những ý kiến gây xúc phạm, gây shock hoặc làm khó chịu. Quyết định cũng cho thấy các nước Châu Âu có một phạm vi lớn trong việc kiểm soát giới hạn nhân quyền. Dù gì, các giá trị đạo đức không là mãi mãi. Năm 2014, 45 năm sau lần đầu ra mắt, bản không kiểm duyệt của “Cuốn Sách Học Đường Nhỏ Màu Đỏ” cuối cùng cũng được xuất bản tại Anh.

 Câu chuyện nói trên chỉ là tóm gọn quyết định của Tòa. Bạn có thể đọc quyết định đó ở đây: http://www.bailii.org/eu/cases/ECHR/1976/5.html

Nguồn bài viết – The Little Red Schoolbook