Sự trỗi dậy của khuynh hướng chuyên chế tại Mỹ – Kỳ cuối

Trâm Huyền (Dịch)

Kỳ trước: Sự trỗi dậy của khuynh hướng chuyên chế tại Mỹ – Kỳ 7

Những người có khuynh hướng chuyên chế muốn gì?

Bằng cách sử dụng các câu hỏi về mục tiêu giáo dục con trẻ, chúng tôi đã lần ra được những người có khuynh hướng chuyên chế bên trong Đảng Cộng Hoà. Sử dụng các câu hỏi về các mối đe dọa và biến đổi xã hội, chúng tôi tìm ra được những động lực của nhóm người này. Nhưng nhóm câu hỏi cuối cùng về lựa chọn chính sách có thể là nhóm câu hỏi quan trọng nhất: Như thế thì sao? Những người có khuynh hướng chuyên chế muốn gì?

Các trả lời khảo sát về lựa chọn chính sách cho thấy những người có khuynh hướng chuyên chế có một nhóm các lựa chọn chính sách của riêng họ, tách biệt với những lựa chọn của các nhóm chính thống trong Đảng Cộng Hoà. Và sự tồn tại của những lựa chọn này có ý nghĩa thực tế rất quan trọng: nhóm những người có khuynh hướng chuyên chế đã trở thành một nhóm cử tri riêng biệt, gần như trên thực tế họ đã trở thành một đảng chính trị mới nằm bên trong Đảng Cộng Hoà.

Feldman kiểm tra dữ liệu của chúng tôi và ghi nhận một điều nổi bật: những người có khuynh hướng chuyên chế “là nhóm sẵn sàng nhất trong việc mong muốn sử dụng bạo lực, mong muốn cắt giảm nhập cư, và mong muốn giới hạn các tự do dân quyền.”

Khía cạnh mang tính hành động này của nhóm người có khuynh hướng chuyên chế chính là yếu tố tách biệt những người ủng hộ Trump ra khỏi những người ủng hộ các ứng cử viên Cộng Hoà khác. “Sự sốt sắng trong việc sử dụng quyền lực nhà nước để tiêu diệt các mối đe doạ – đó là đặc điểm rõ ràng nhất của những người ủng hộ Trump.”

Chúng tôi xác định là những người có khuynh hướng chuyên chế nói chung và những cử tri ủng hộ Trump nói riêng có khả năng rất cao sẽ ủng hộ năm chính sách sau đây:

Sử dụng quân sự thay vì ngoại giao đối với những nước đang đe dọa Mỹ;
Thay đổi Hiến pháp để chặn việc trở thành công dân Mỹ của con cái những người nhập cư;
Tăng cường kiểm tra khám xét tại các sân bay đối với những hành khách trông có vẻ là gốc Trung Đông để chống khủng bố;
Bắt mọi công dân phải mang thẻ căn cước và buộc phải cho cảnh sát xem thẻ căn cước khi được yêu cầu để chống khủng bố;
Cho phép chính phủ liên bang kiểm tra điện thoại để xác định các cuộc gọi đến những số có liên quan đến bọn khủng bố.

Điểm chung của các chính sách này là sự bắt nguồn từ những nỗi sợ hãi rất lớn về các mối đe doạ, dù là mang tính thể xác hay mang tính xã hội, và hơn thế nữa, từ một khao khát là những mối đe dọa này sẽ được giải quyết bằng các hành động gay gắt của chính phủ – những chính sách mang tính chuyên chế không chỉ về phong cách mà cả về nội dung thực tế. Theo nhiều cách, mức độ gay gắt của các hành động được khao khát này chính là yếu tố giúp phân biệt ra những người có khuynh hướng chuyên chế trong tất cả những thành viên của Đảng Cộng Hoà.

Feldman cho tôi biết, “Nhiều người theo Đảng Cộng Hoà cảm thấy bị đe dọa bởi khủng bố, bạo lực và sự đa dạng văn hoá, nhưng những người ủng hộ Trump cũng sợ những thứ tương tự,”

Ông cũng nói “Có vẻ là khía cạnh hành động của khuynh hướng chuyên chế – sự sốt sắng trong việc sử dụng quyền lực nhà nước để tiêu diệt các mối đe doạ – chính là đặc điểm rõ ràng nhất của nhóm ủng hộ Trump.”

Cho dù Trump có thua cuộc trong cuộc bầu cử này thì cũng không làm mất đi các mối đe doạ và các biến đổi xã hội đang kích hoạt khía cạnh hành động này của những người có khuynh hướng chuyên chế.

Điều này giúp giải thích tại sao Đảng Cộng Hoà đã gặp khó khăn lớn trong việc tìm cách giành sự ủng hộ của những người ủng hộ Trump, cho dù các mối quan tâm chính sách ngắn hạn của những người này, ví dụ như việc giới hạn nhập cư hay bảo vệ an ninh quốc gia, là giống với các nhóm chính thống bên trong đảng. Sự chia cắt ở đây chính là ở mức độ của việc thi hành chính sách. Và các nhóm chính thống bên trong Đảng Cộng Hòa đơn giản là không sẵn sàng kêu gọi những chính sách mang tính chuyên chế dứt khoát.

Một thứ đáng lưu ý khác chính là sự thiếu vắng các mối quan tâm khác trong các quan tâm chính sách của những người có khuynh hướng chuyên chế. Ví dụ, không có một sự tương quan nào giữa khuynh hướng chuyên chế và việc ủng hộ các cắt giảm thuế cho những người có thu nhập trên $250,000/năm. Tương tự với việc ủng hộ các hiệp ước thương mại quốc tế.

Hai chính sách thuế và thương mại quốc tế này đều là những chính sách kinh tế chính thống của Đảng Cộng Hoà. Tất cả các nhóm được khảo sát đều chống việc cắt giảm thuế và ủng hộ cho các hiệp ước thương mại không nồng nhiệt lắm bất kể mức độ theo khuynh hướng chuyên chế của những người được khảo sát. Như vậy không có chia cắt nào trong các chính sách này.

Một yếu tố khác cũng quan trọng nhưng các dữ liệu khảo sát của chúng tôi không định lượng được là phong cách của Trump.

Các chính sách của Trump không phải là thứ tách biệt ông ta với những ứng cử viên Cộng Hoà khác. Thứ làm ông ta đặc biệt chính là khả năng hùng biện và phong cách. Cách ông ta đơn giản hoá mọi thứ thành hai cực trắng đen của mạnh và yếu, của vĩ đại nhất và tệ hại nhất. Những lời hứa đơn giản và rõ ràng của ông ta trong việc giải quyết các vấn đề hiện nay mà ông ta nói rằng các chính trị gia khác quá yếu đuối để có thể giải quyết.

Và có lẽ quan trọng hơn cả chính là sự sốt sắng của ông ta trong việc sổ toẹt tất cả những quy ước trong văn minh nghị luận khi nói về các nhóm dân thiểu số mà những người có khuynh hướng chuyên chế đang sợ. Vì thế, Trump đắc lợi khi ông ta nói rằng người Mêhicô là những kẻ hãm hiếp và khi ông ta tỉnh bơ nói về việc tàn sát người Hồi giáo bằng đạn nhúng máu heo. Ông ta đang gửi tín hiệu đến những người ủng hộ có khuynh hướng chuyên chế của mình là ông ta sẽ không để cho sự “đúng đắn chính trị” (political correctness) ngăn cản ông ta công kích những nhóm ‘người ngoài’ ‘đáng sợ’ kia.

Feldman giải thích cho tôi rằng một phong cách như thế chính là “phong cách lãnh đạo chuyên chế kinh điển: đơn giản, mạnh mẽ và sẵn sàng trừng phạt. “

Những người có khuynh hướng chuyên chế sẽ thay đổi Đảng Cộng Hoà và nền chính trị Mỹ như thế nào?

Các ứng cử viên Đảng Cộng Hòa trong một cuộc tranh luận trước công chúng. Ảnh: Michael Ciaglo/Pool/Getty Images

Tôi thật sự ngạc nhiên là kết luận có tính thuyết phục nhất từ dữ liệu khảo sát của chúng tôi lại không phải là một kết luận liên quan đến Trump.

Kết luận đó là: những người có khuynh hướng chuyên chế, một lực lượng đang lớn mạnh trong Đảng Cộng Hoà, là một nhóm cử tri tồn tại độc lập với Trump – và họ sẽ tiếp tục là một lực lượng trong chính trị Mỹ bất kể Trump có thành tổng thống hay không.

Thất bại của Trump, nếu có, cũng không làm mất đi những mối đe doạ và các biến đổi xã hội đang kích hoạt khía cạnh hành động của những người có khuynh hướng chuyên chế. Họ sẽ vẫn luôn ở đó và tiếp tục tìm những ứng cử viên khác có phong cách mạnh bạo và sẵn sàng trừng phạt như những cử tri này mong muốn.

Điều đó có nghĩa là Donald Trump có thể chỉ là một trong rất nhiều Trump của chính trị Mỹ. Đây là một quan sát ẩn chứa những ngụ ý sâu sắc cho nước Mỹ.

Nó cũng có nghĩa là Đảng Cộng Hoà sẽ còn gặp thêm nhiều vấn đề. Cuộc bầu cử đang diễn ra đã cho thấy các nhóm chính thống bên trong đảng này căm ghét Trump và những giá trị của ông ta đến thế nào – cái sự mị dân màu mè của ông ta, cái cách ông ta xem thường những giá trị kinh tế cốt lõi của phái bảo thủ, cách ông ta gây chia rẽ sâu sắc giới cử tri.

Chúng ta có thể đã có một hệ thống 3 đảng trong thực tế: Dân Chủ, Cộng Hoà Chính Thống và Cộng Hoà Chuyên Chế.

Đảng Cộng Hoà có thể tìm cách đọ sức hùng biện theo phong cách chuyên chế với Trump, và các ứng cử viên của đảng này có thể miễn cưỡng ủng hộ một số chính sách quá khích của Trump với người nhập cư và người Hồi giáo. Nhưng cuối cùng thì các nhóm chính thống trong đảng này vẫn không thể hoàn toàn đi được theo con đường chuyên chế quá khích mà Trump đang đi.

Đó là vấn đề mà Đảng Cộng Hoà phải giải quyết. Cứ nhìn những ảnh hưởng mà Đảng Trà (Tea Party) đã có lên Đảng Cộng Hoà. Đảng Trà giúp phe Cộng Hoà giành được Hạ Viện Mỹ (House of Representatives) năm 2010 để rồi cuối cùng gây ra một cuộc nội chiến vẫn còn dai dẳng bên trong đảng này. Các ứng cử viên Đảng Trà cạnh tranh với các ứng cử viên ôn hoà và ứng cử viên trung dung, khiến cho nội bộ Đảng Cộng Hoà chia rẽ và rối loạn.

Bây giờ thì một sự chia rẽ tương tự đang diễn ra ở cấp bầu cử tổng thống, với những kết quả có thể có mang tính hủy diệt lớn hơn cho Đảng Cộng Hoà. Những người có khuynh hướng chuyên chế có thể đã có một đa số chưa mạnh bên trong Đảng Cộng Hoà, và theo đó họ có thể áp đặt ý chí của mình từ bên trong đảng này. Nhưng trên bình diện quốc gia thì những người có khuynh hướng chuyên chế quá ít và những quan điểm của họ thường quá gây phản cảm trong quần chúng, vì thế họ khó mà thắng cuộc tổng tuyển cử quốc gia chỉ bằng lực lượng của mình.

Thế nên sự trỗi dậy của khuynh hướng chuyên chế trong chính trị Mỹ có nghĩa là chúng ta bây giờ có thể đã có một hệ thống 3 đảng trong thực tế: Dân Chủ, Cộng Hoà Chính Thống và Cộng Hoà Chuyên Chế.

Mặc dù hai nhóm Cộng Hoà nói trên hiện nay đang cố gắng duy trì một liên minh ngượng ngịu, thực tế thì Cộng Hoà Chính Thống đã thể hiện một sự bất lực hoàn toàn trong việc giành lại kiểm soát từ nhóm Cộng Hoà Chuyên Chế. Trong khi đó, nhóm theo khuynh hướng chuyên chế đang tích cực chống đối các chính sách trung dung của nhóm chính thống và tỏ ra không hề quan tâm gì đến các chính sách kinh tế của đảng.

Theo thời gian, tình trạng này sẽ dẫn đến một số hậu quả chính trị đáng chú ý cho Cộng Hoà. Đảng này sẽ ngày càng khó thắng các cuộc tranh cử tổng thống hơn vì các ứng cử viên của họ phải thắng các cuộc ứng cử bên trong đảng bằng cách lấy lòng những cử tri có khuynh hướng chuyên chế. Mà giành được ủng hộ của những cử tri chuyên chế thì những ứng cử viên này sẽ khó mà nhận được sự ủng hộ của giới cử tri chính thống. Đảng Cộng Hoà có thể dễ thắng hơn tại các cuộc bầu cử địa phương và bầu cử ở cấp quốc hội nhưng điều đó có thể chỉ dẫn đến việc càng có nhiều các cuộc tranh cãi làm bế tắc công tác lập pháp trong khi nội bộ Đảng Cộng Hoà cố gắng cân bằng đòi hỏi của nhóm đại biểu theo khuynh hướng chuyên chế và nhóm đại biểu chính thống. Các cử tri có khuynh hướng chuyên chế sẽ kéo Đảng Cộng Hoà về phía cực hữu trong các vấn đề xã hội, và đồng thời làm giảm sự ủng hộ dành cho các chính sách kinh tế truyền thống của phe bảo thủ trong đảng này.

Trong khi đó, có vẻ là các yếu tố đang kích hoạt khuynh hướng chuyên chế tại Mỹ nhiều khả năng sẽ chỉ lớn mạnh hơn. Các tiêu chuẩn xã hội về giới tính, tính dục và chủng tộc sẽ tiếp tục thay đổi. Các phong trào như Mạng Sống Người Da Den Cũng Có Giá (Black Lives Matter) sẽ tiếp tục làm giảm tính phân biệt chủng tộc vốn đã thâm căn vào cơ chế của Mỹ (institutionalized discrimination) và tiếp tục theo đuổi việc biến đổi xã hội và sắp xếp lại trật tự xã hội vốn đang làm cho những người có khuynh hướng chuyên chế cảm thấy sợ hãi.

Không có dấu hiệu cải thiện từ những rối loạn ở Trung Đông, vốn tạo điều kiện cho các nhóm như ISIS lớn mạnh và đẩy hàng triệu người tỵ nạn sang các nước khác. Về lâu về dài, nếu như các xu hướng nhân khẩu học hiện nay tiếp diễn thì người Mỹ da trắng sẽ trở thành một nhóm thiểu số trong các thập kỷ sắp tới.

Nhìn về lâu dài, điều này có nghĩa là Đảng Cộng Hoà sẽ ngày càng cứng rắn hơn trong các chính sách nhập cư và an ninh trật tự, sẽ càng ngày càng lớn tiếng hơn trong việc thể hiện nỗi sợ người Hồi giáo và các nhóm thiểu số. Đồng thời, Đảng Cộng Hoà cũng sẽ mềm mỏng hơn đối với các chính sách kinh tế như cắt giảm thuế. Đảng này cũng vẫn sẽ tranh cử tốt ở cấp quốc hội và cấp địa phương nhưng những chia cắt nội bộ của đảng này sẽ khiến cho họ khó hoạt động và cuối cùng là khó vào được Nhà Trắng.

Trong các thập niên qua, Đảng Cộng Hoà đã tranh thủ sự ủng hộ của những người có khuynh hướng chuyên chế bằng cách ngầm hứa hẹn rằng đảng này sẽ đứng vững trong thế chống lại các biến đổi xã hội, và sẽ là đảng của sức mạnh và quyền lực thay vì là đảng của thương lượng và thoả hiệp. Đã đến lúc họ nhận ra rằng những kế sách này của họ quá hiệu quả – và đang có khả năng xé nát chính họ.

Nguồn bài viết: Amanda Taub, The rise of American authoritarianism, ngày 01 tháng 3 năm 2 016