CPJ: Việt Nam dẫn đầu ASEAN về giam giữ nhà báo

Với 8 nhà báo đang bị giam giữ, Việt Nam là quốc gia dẫn đầu ASEAN trong năm 2016, theo thống kê thường niên của Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (Committee to Protect Journalists – CPJ).

Những quốc gia đang giam giữ nhà báo năm 2016. Ảnh: Committee to Project Journalists.

CPJ thống kê có 259 nhà báo đang bị chính phủ các nước giam giữ, tập trung ở Trung Đông, Tây Á và một số quốc gia Đông Nam Á. Gần 1/2 các nhà báo bị giam giữ vì chống tại nhà nước (anti-state).

Theo CPJ đây là năm tồi tệ nhất về tình trạng giam giữ nhà báo, kể từ khi họ bắt đầu thống kê vào năm 1990.

Sau cuộc đảo chính thất bại hồi năm ngoái, Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia có số nhà báo bị giam giữ nhiều nhất với con số lên đến 81. Nhà quan sát Thổ Nhĩ Kỳ Elif Safak tin rằng con số này có thể lên đến 140 nhà báo.

Trung Quốc là quốc gia xếp tiếp theo, với khoảng 38 nhà báo đang bị chính quyền Tập Cận Bình giam giữ. Xếp thứ ba là Ai Cập với ít nhất 25 nhà báo đang bị giam giữ và 12 nhà báo bị giết hại kể từ năm 1992.

Việt Nam là quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á, với ít nhất 8 nhà báo đang bị giam giữ vì tội chống lại nhà nước. Tiếp theo là Myanmar (2), Singapore (2) và Thái Lan (1).

Dưới đây là thông tin của 8 nhà báo Việt Nam đang bị giam giữ theo CPJ.

Trần Huỳnh Duy Thức

Thời gian bị bắt: tháng 5/2009

Kết án: 16 năm tù giam và 5 năm quản chế vì “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, theo điều 79 của Bộ luật Hình sự.

Thông tin khác: Tháng 8/2012, Nhóm Công tác Liên hợp quốc về Giam giữ tùy tiện cho rằng việc giam giữ ông Thức là tùy tiện và yêu cầu Chính phủ Việt Nam tôn trọng Tuyên Ngôn Quốc tế về Nhân quyền và Công ước về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) mà Việt Nam đã thông qua.

Đặng Xuân Diệu

Thời gian bị bắt: tháng 7/2011

Kết án: 13 năm tù và 5 năm quản chế, với tội danh “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, “phá hoại đoàn kết dân tộc” và “tuyên truyền chống phá nhà nước” theo Bộ luật Hình sự.

Thông tin khác: Ông Diệu là nhà hoạt động tôn giáo. Theo Tổ chức Ân xá Quốc tế, ông Diệu bị biệt giam, thiếu thốn về điều kiện vệ sinh và bị bạn tù đánh đập. (Ảnh: Internet).

Hồ Văn Hòa

Thời gian bị bắt: Tháng 7/2011

Kết án: 13 năm tù và 5 năm quản chế, với tội danh “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, “phá hoại đoàn kết dân tộc” và “tuyên truyền chống phá nhà nước” theo Bộ luật Hình sự

Thông tin khác: Theo luật sư vận động cho ông Hòa Allen Weiner trong cuộc điều trần tại Quốc hội Mỹ, ông Hòa đã không được tiếp xúc với các tài liệu sinh hoạt tín ngưỡng trong trại giam. (Ảnh: Internet).

Nguyễn Hữu Vinh (Blogger Anh Ba Sàm)

Thời gian bị bắt: tháng 5/2014

Kết án: 5 năm tù theo điều 258, Bộ luật Hình sự “lợi dụng các quyền tự do, dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước”.

Thông tin khác: Ông Vinh là cựu an ninh và Đảng viên Đảng Cộng Sản Việt Nam. Cáo trạng buộc tội ông tập trung vào 24 bài viết với nội dung bóp méo chính sách của nhà nước, giảm lòng tin của nhân dân trên hai trang blog Dân Quyền và Chép Sử Việt. Luật sư của ông Vinh đã đệ đơn lên chủ tịch nước để xin viếng thăm và khám sức khỏe cho ông nhưng đã bị từ chối. (Ảnh: Báo Tuổi Trẻ).

Nguyễn Thị Minh Thúy

Thời gian bị bắt: tháng 5/2014

Kết án: 5 năm tù theo điều 258, Bộ luật Hình sự “lợi dụng các quyền tự do, dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước”.

Thông tin khác: Bà Thúy là cộng sự của ông Vinh. Tháng 3/2016, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc (OCHR) và Tổ chức Giám sát Nhân quyền (Human Rights Watch) tại Thái Lan đã liên tục ra thông báo kêu gọi trả tự do cho ông Vinh, bà Thúy cũng như các blogger khác. Đồng thời kiến nghị Việt Nam không nên áp dụng điều 258, Bộ luật Hình sự để đàn áp tự do ngôn luận và tôn trọng Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền, Công ước về các quyền dân sự, chính trị. (Ảnh: Báo Tuổi Trẻ).

Nguyễn Đình Ngọc (Blogger Nguyễn Ngọc Già)

Thời gian bị bắt: tháng 12/2014

Kết án:  4 năm tù giam và 3 năm quản chế theo điều 88, Bộ luật Hình sự. Tháng 10/2016, Tòa phúc thẩm đã giảm án xuống còn 3 năm tù giam.

Thông tin khác: Ông  bị cáo buộc đã viết 22 bài viết, trong đó có 14 bài xuất bản online có nội dung tuyên truyền trái sự thật về Đảng cộng sản Việt Nam và nhà nước.  Tổ chức Human Rights Wacth đã kêu gọi Việt Nam trả tự do cho blogger này và cho rằng việc thể hiện quan điểm phê phán chính phủ không phải là một tội. (Ảnh: Dân Làm Báo)

Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (Blogger Mẹ Nấm)

Thời gian bị bắt: tháng 10/2016

Kết án: chưa kết án

Thông tin khác: Khi bắt bà, công an đã tiến hành khám xét nhà và mang đi máy tính xách tay, ipad, một số khẩu hiệu về trách nhiệm giải trình của nhà nước trong vụ cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền Trung và một báo cáo về tình trạng công an tra tấn, nhục hình. Bà Quỳnh được trao giải thưởng Người bảo vệ nhân quyền năm 2015 của tổ chức Civil Rights Defeders.

Hồ Văn Hải (Hồ Hải)

Thời gian bị bắt: tháng 11/2016

Kết án: chưa kết án

Thông tin khác: Cơ quan Công an cáo buộc ông tuyên truyền và phát tán các tài liệu chống lại Chính phủ Việt Nam. Công an cho rằng các bài viết của ông Hải có thể vi phạm điều 88, Bộ luật Hình sự về tội “tuyên truyền chống phá nhà nước”. Trang blog và facebook cá nhân của ông đã không thể truy cập sau khi ông bị bắt. Đến cuối năm 2016, CPJ không thể biết được ông Hải đang bị giam ở đâu. (Ảnh: Tạp chí Ngày Nay).

Ủy ban bảo vệ nhà báo (Committee to Protect Journalists CPJ) là tổ chức độc lập và phi lợi nhuận, đã hoạt động trên 30 năm để bảo vệ quyền tác nghiệp của nhà báo khỏi sự sợ hãi và trả thù. Trụ sở của CPJ được đặt tại New York. CPJ bắt đầu thống kê các nhà báo đang bị giam giữ kể từ năm 1990 và công bố mỗi năm. Năm 2013, CPJ đã phản đối Nghị định 72 của Chính phủ Việt Nam về quản lý, cung cấp, sử dụng Internet và thông tin mạng trên mạng.

Tài liệu tham khảo:

• CPJ – Worst year on record: 259 journalists jaied
• The Guardian – Record number of journalists in jail globally after Turkey crackdown
• HRW – Vietnam Drop Charges Against Prominent Bloggers
• HRW – Vietnam: Free Imprisoned Bloggers
• HRW – Vietnam: Free Prominent Bloggers
• OHCHR – UN Human Rights Office concerned by convictions against Vietnam bloggers
• BBC Tiếng Việt – CPJ: Nghị định 72 là ‘mối nguy mới’.