Pew: 60% người Mỹ nghi ngờ tác dụng răn đe của án tử hình

Nhìn chung, xu hướng ủng hộ án tử hình trên toàn nước Mỹ có vẻ như đã giảm mạnh trong 1/4 thế kỷ qua. Tuy vậy, trong năm 2016, cử tri vẫn bỏ phiếu ủng hộ việc tiếp tục áp dụng án tử hình tại 3 tiểu bang: Nebraska, Oklahoma, và California.

Tại Nebraska, kết quả của một cuộc trưng cầu dân ý (referendum) toàn bang đã lật ngược lại quyết định xóa bỏ án tử hình được các nhà lập pháp của tiểu bang này thông qua trước đó.

Còn ở bang Oklahoma, nơi mà án tử hình vốn vẫn luôn hợp pháp, các cử tri đã bỏ phiếu thông qua việc sửa đổi Hiến pháp của tiểu bang, “nhằm đảm bảo án tử hình sẽ luôn luôn được đề ra trừ phi điều đó bị ngăn cấm bởi Hiến pháp Hoa Kỳ.”

Và tại Californa, nơi hiện có số tử tù đang chờ thi hành án cao nhất toàn nước Mỹ, cử tri đã không thông qua dự thảo luật đề nghị huỷ bỏ án tử hình tại đây. Và hơn thế, cử tri California đã bỏ phiếu đồng ý hạn chế thủ tục kháng cáo của các tử tù.

Điều đáng chú ý ở đây, đó là việc cử tri ủng hộ các điều luật nói trên xảy ra trong cùng thời điểm Hoa Kỳ đang trên đà ghi nhận kỷ lục thi hành án tử hình thấp nhất trong vòng 25 năm vừa qua.

Thế nhưng hiện nay, Mỹ vẫn có 31 tiểu bang (tính luôn bang Nebraska vừa gia nhập trở lại đội ngũ sau kỳ bầu cử 2016) áp dụng án tử hình. Cần nói thêm là kể cả trong Bộ luật Hình sự Liên bang, án tử hình vẫn được chính quyền Hoa Kỳ áp dụng.

Dưới đây là 5 điều có thể bạn chưa biết về vấn đề án tử hình tại Mỹ:

1. Tuy xu hướng ủng hộ án tử hình đã suy giảm đáng kể trong 2 thập niên vừa qua, số người Mỹ vẫn ủng hộ khung hình phạt tối cao này vẫn rất cao.

Một cuộc khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew (Pew Research Center) trong tháng 8 và 9 năm 2016 đã cho thấy, 49% người Mỹ ủng hộ án tử hình cho các tội mưu sát, so với 42% phản đối nó.

Tuy thế, việc ủng hộ án tử hình đang ở thời điểm thấp nhất trong hơn 40 năm qua.

Đa số người phản đối án tử hình là cử tri thuộc đảng Dân chủ. Hiện tại, chỉ có 34% cử tri thuộc đảng Dân chủ ủng hộ án tử hình so với 72% cử tri đảng Cộng hòa.

Ảnh: Đồ họa dữ liệu của cuộc khảo sát tháng 8-9/2016 của Trung tâm nghiên cứu Pew.

2. Việc thi hành án tử hình lên cao đỉnh điểm vào năm 1999 nhưng đã giảm rất mạnh trong những năm tiếp theo.

Tính đến tháng 11/2016, 17 tử tù đã bị thi hành án và 3 tử tù đã có lịch thi hành án theo dữ liệu từ Trung tâm thông tin về Án tử hình (Death Penalty Information Center).

Theo những số liệu này thì con số người bị thi hành án tử hình tại Mỹ năm 2016 là ở mức thấp nhất trong vòng 25 năm qua. Trong khoảng thời gian này, thời điểm duy nhất có số người bị thi hành án tử hình thấp hơn năm 2016 là năm 1991 với 14 người.

Ngoài ra, trong năm 2016, chỉ có 5 tiểu bang – là Alabama, Florida, Georgia, Missouri, và Texas – đã thi hành án tử hình so với con số 20 tiểu bang vào năm 1999.

3. Trong khi con số thi hành án tử hình giảm xuống tại Mỹ, việc sử dụng án tử hình trên toàn thế giới lại gia tăng 54% vào năm 2015.

Đây là thông tin dựa theo báo cáo của tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), là một tổ chức nhân quyền phản đối án tử hình rất mạnh mẽ.

Ân xá Quốc tế còn cho biết, trong năm 2015, có ít nhất 1.634 tử tù đã bị thi hành án trên toàn thế giới, và 89% trong số những vụ án đó đã xảy ra chỉ tại 3 quốc gia – Iran, Pakistan, và Saudia Arabia.

Iran là nước thi hành án tử hình nhiều nhất trên thế giới với ít nhất 977 vụ, phần lớn là các tội liên quan đến buôn bán chất gây nghiện trái phép (drug-related offenses).

Thứ hai và thứ ba là Pakistan – với 326 vụ – và Saudi Arabia – với 158 vụ.

Con số về tù nhân bị thi hành án tử hình trên toàn thế giới của Ân xá Quốc tế nói trên không có dữ liệu về Trung Quốc.

Lý do là vì Trung Quốc không công bố dữ liệu về việc thi hành án tử hình tại đây. Nhưng có lẽ số án tử hình được thi hành ở Trung Quốc có thể còn cao hơn con số của toàn bộ thế giới gộp lại.

Đại học Luật Cornell của Mỹ (Cornell University Law School) đã ước đoán số người Trung Quốc bị thi hành án tử hình trong năm 2015 là khoảng 2.400 người.

4. Người Mỹ nghi ngờ việc áp dụng án tử hình, cũng như không cho rằng mức trừng phạt tối cao này có thể ngăn ngừa các tội nghiêm trọng xảy ra.

Theo một khảo sát năm 2015 của Trung tâm nghiên cứu Pew, có 6 trong 10 người Mỹ trưởng thành cho biết họ không cảm thấy án tử hình sẽ ngăn ngừa tội phạm đối với các vụ án nghiêm trọng.

Một nửa số người tham gia cuộc khảo sát còn cho biết họ cảm thấy nguy cơ những người thuộc các sắc dân thiểu số (minorities) sẽ bị buộc tội tử hình là cao hơn so với người Mỹ trắng, nếu cùng phạm một loại tội. 41% thì lại cho rằng án tử hình được áp dụng đồng đều đối với người Mỹ trắng và những người thiểu số.

Có 7 trong 10 người được khảo sát cho rằng có khả năng một người vô tội sẽ bị kết án tử hình, và 84% của những người này phản đối án tử hình. Ngay cả số đông những người ủng hộ án tử hình – 63% – cũng cho rằng luôn tiềm ẩn một mối nguy cơ án tử hình sẽ lấy mạng một người vô tội.

5. Có một sự phân chia rõ nét trong tư tưởng của người Mỹ dựa trên chủng tộc (race) và giới tính (gender) về án tử hình tại Mỹ.

Đa số người Mỹ trắng – 57% – ủng hộ án tử hình so với chỉ có 29% người Mỹ gốc Phi và 36% người gốc Mỹ La-tinh dựa trên cuộc khảo sát tháng 8-9, năm 2016 của Trung tâm nghiên cứu Pew. Ngoài ra, 55% nam giới của cuộc khảo sát này ủng hộ án tử hình so với 43% phụ nữ.

Lược dịch từ: 5 facts about the death penalty