TQ cấm giáo sư ĐH Úc xuất cảnh, bắt giữ nhà hoạt động Đài Loan

Tiến sĩ Feng Chongyi, phó giáo sư của Đại học Công nghệ Sydney – UTS (Australia) vừa bị an ninh Trung Quốc cấm xuất cảnh về lại Úc và bị thẩm vấn nhiều lần vì những nghi ngờ liên quan đến an ninh quốc gia.

Tờ The New York Times cho biết, sự việc xảy ra cuối tuần trước, trong khoảng thời gian Thủ tướng Trung Quốc Li Keqiang (Lý Khắc Cường) ghé thăm Úc để thúc đẩy thương mại và quan hệ ngoại giao.

Chen Jinxue, luật sư của Feng Chongyi cho biết ông Feng không bị bắt hay nhận một cáo buộc chính thức nào. Vị PGS bị nhân viên xuất nhập cảnh chặn lại và không cho phép đáp chuyến bay trở lại Úc khi đang làm thủ tục xuất cảnh ở sân bay.

Phó giáo sư Feng Chongyi là người Trung Quốc, thường trú nhân tại Úc, hiện đang giảng dạy tại UTS, chuyên ngành Trung Quốc học.

Được biết, lần này ông Feng đi thực địa phục vụ nghiên cứu của mình về các luật sư nhân quyền ở Trung Quốc bị bắt và tra tấn kể từ năm 2015. Đây được xem là vấn đề nhạy cảm ở Trung Quốc trong bối cảnh luật sư và các nhà hoạt động nhân quyền bị đàn áp mạnh những năm trở lại đây.

Những hoạt động của ông Feng không “chính thức” bị cấm. Tuy nhiên, chính quyền vẫn nghi ngại và vì thế đã thẩm vấn vị chuyên gia khá nhiều lần về những người mà ông đã gặp.

Ông Hugh, thành viên của Liên minh Giá trị Úc (Australian Values Alliance), người đồng hành cùng TS. Feng cho biết vị chuyên gia của UTS bị thẩm vấn lần đầu ở Kunming (Côn Minh), thủ phủ của tỉnh Yunnan (Vân Nam) hồi thứ hai tuần trước.

“Họ hỏi rất chi tiết và yêu cầu ông ấy làm kiểm tra với máy phát hiện nói dối. Tiến sĩ đã từ chối điều đó”, ông Hugh cho biết khi trả lời hãng tin AP.

Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc cũng xác nhận ông Feng bị ngăn rời khỏi Trung Quốc nhưng không có lý do nào chính thức từ phía chính quyền.

Bởi ông Feng chỉ là thường trú nhân, không phải công dân Úc, nên Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc không thể can thiệp.

Ông Feng Chongyi khá có tiếng trong giới trí thức Trung Quốc. Là một sử gia, từ lâu ông đã tham gia vào các cuộc tranh luận về tương lai Trung Quốc, với quan điểm ủng hộ tự do hóa chính trị.

Vị phó giáo sư thường xuyên chỉ trích việc chính quyền Trung Quốc đàn áp giới bất đồng chính kiến. TS. Feng từng chỉ trích Chủ tịch Trung Quốc đã “thất bại trong việc đưa Trung Quốc đi lên”.

Kể từ khi lên làm chủ tịch Trung Quốc, Chủ tịch Xi Jinping (Tập Cận Bình) đã tiến hành kiểm soát chặt chẽ hơn với giới bất đồng chính kiến. PGS Feng và những người ủng hộ tự do chính trị không còn được viết cho truyền thông trong nước.

Ông Feng không phải là cư dân Úc đầu tiên và duy nhất bị “bắt giữ” tại Trung Quốc. Năm 2011, nhà văn kiêm cựu quan chức Trung Quốc Yang Henjun, người đã nhập cư vào Úc, đã bị công an bắt giữ nhiều ngày ở Quảng Châu.

Mới đây nhất, ngày 29/3, chính quyền Trung Quốc tuyên bố đang giam giữ Lee Ming-cheh, nhà hoạt động nhân quyền và dân chủ người Đài Loan, vốn đã mất tích kể từ ngày 19 tháng 3 khi đáp chuyến bay tới Trung Quốc.

Tờ South China Morning Post dẫn lời quan chức Trung Quốc cho biết, “công dân Đài Loan Lee Ming-che bị nghi ngờ dính líu với các hoạt động làm phương hại tới an ninh quốc gia của chúng tôi và đang bị các cơ quan liên quan điều tra”.

Lược dịch và tổng hợp từ:

China Bars Professor at Australian University From Leaving, Lawyer Says, The New York Times, 26/03/2017
Sydney professor who criticised the government in China is blocked from returning to Australia after refusing lie detector test from the secret police, Mail Online, 27/03/2017.