Ngân sách vận hành lăng Hồ Chí Minh tương đương ít nhất một bộ

Hồ Chí Minh để lại di chúc mong muốn được hoả táng sau khi qua đời. Nhưng thực tế hiện nay là người dân đang phải đóng thuế để nhà nước… làm trái di nguyện này, với một khoản kinh phí tương đương ít nhất một bộ.

Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh được chính thức khởi công ngày 2/9/1973, tức là bốn năm sau khi Hồ Chí Minh qua đời, và khánh thành ngày 29/8/1975. Lăng được đặt tại vị trí của lễ đài cũ giữa Quảng trường Ba Đình, nơi chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.

Kinh phí để vận hành quần thể này, cho đến nay, vẫn không thực sự rõ ràng, nhưng chúng ta có ít nhất một con số để ước đoán.

Ngân sách duy trì bộ máy quản lý lăng là bao nhiêu?

Những gì công chúng biết hiện nay là có một cơ quan hỗn hợp vận hành quần thể lăng Hồ Chí Minh. Đó là Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh (BQL Lăng), một cơ quan thuộc chính phủ (nghĩa là tương đương cấp bộ), phối hợp với Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng của Bộ Quốc phòng và Trung đoàn 375, Bộ Tư lệnh Cảnh vệ K10 của Bộ Công an.

Hai đơn vị vũ trang của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an này được gọi là “cơ quan chuyên trách phối thuộc”, nằm trong cơ cấu BQL Lăng. Nghĩa là Bộ Quốc phòng và Bộ Công an cho BQL Lăng mượn hai đơn vị này. Không rõ cách thức tổ chức bộ máy này dựa trên cơ sở nào và cơ chế làm việc của họ ra sao. Nghị định 18/2018/NĐ-CP là văn bản quy định về BQL Lăng nhưng cũng rất vắn tắt, không cung cấp chi tiết nào để lý giải được chuyện này.

Theo số liệu dự toán ngân sách nhà nước do chính phủ công bố, ngân sách cho BQL Lăng đã tăng từ 157,300 tỷ đồng năm 2010 lên tới 318,730 tỷ đồng cho năm 2016.

Đây cũng là hai năm công khai thống kê về BQL Lăng trong dự toán chi Ngân sách Trung ương, trong chuỗi 13 năm thực hiện công khai dự toán chi Ngân sách trên cổng thông tin điện tử của Chính phủ.

Như vậy, khoản tiền hơn 318 tỷ đồng này cao hơn ngân sách cùng năm 2016 của Uỷ ban Dân tộc (209,920 tỷ), Thanh tra Chính phủ (214,795 tỷ), Đài Truyền hình Việt Nam (299,970) và Uỷ ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam (92,435 tỷ).

Việc hai bộ Quốc phòng và Công an có chi cho công tác duy trì các lực lượng vũ trang trong BQL Lăng hay không vẫn còn là một dấu hỏi. Con số chi tiêu ngân sách của hai bộ này hiếm khi được công khai. Số liệu gần nhất có thể tìm được trong việc sử dụng ngân sách của Lăng, là thông tin từ Cổng Thông tin của Thanh tra Bộ Tài chính, nêu “gương sáng” giải ngân vốn đầu tư công nhanh chóng của BQL Lăng với tỷ lệ trên 57% trong bốn tháng đầu năm 2019, tuy nhiên vẫn không có con số chi tiết.

Ban quản lý lăng hoạt động ra sao?

Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh có chức năng giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Hồ Chí Minh; quản lý, bảo đảm an ninh, nghi lễ, tổ chức các hoạt động tại lăng, Quảng trường Ba Đình, Đài tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ, Khu đón tiếp nhân dân, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đá Chông thuộc huyện Ba Vì, Tp. Hà Nội (còn gọi là Khu Di tích K9) và các công trình, kiến trúc có liên quan; tổ chức thực hiện các hoạt động dịch vụ công theo quy định của pháp luật.

Trưởng BQL Lăng chính là Tư lệnh Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm; chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và pháp luật về mọi mặt hoạt động của BQL.

Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng được thành lập theo Quyết định số 109/QĐ-QP ngày 14/5/1976 của Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng, trực thuộc Bộ Quốc phòng (tiền thân là Đoàn 69).

Theo Nghị định 18/2018 Chính phủ và Thông tư 52/2017/TT-BQP của Bộ Quốc Phòng, đây là đơn vị có trách nhiệm tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và BQL Lăng về chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh; bảo đảm an ninh trật tự và tổ chức đón tiếp nhân dân, khách quốc tế đến viếng, tưởng niệm tại các địa danh thuộc cụm di tích.

Đồng thời, đây là cơ quan chuyên trách phối thuộc giúp BQL Lăng trong việc chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị đặc biệt và tổ chức các sinh hoạt chính trị, văn hóa nhằm tuyên truyền phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa của công trình lăng; xây dựng, quản lý, chỉ huy các cơ quan, đơn vị thuộc quyền.

Vị trí trưởng và hai phó BQL Lăng đều là các sĩ quan cấp cao (Đại tá và Thiếu tướng) thuộc Bộ Quốc Phòng và Bộ Công an, đồng thời là ủy viên thường vụ đảng ủy của các cơ quan này.

Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng hiện có 12 cơ quan trực thuộc và năm đơn vị cơ sở trực thuộc.

Hoàn toàn trái luật

Ngày 18/6/1973 tại buổi lễ tháo dỡ lễ đài cũ để xây dựng lăng, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh đã phát biểu: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đời đời nhớ ơn Hồ Chủ tịch (..) kiên quyết thực hiện Di chúc thiêng liêng của Người và tiếp tục sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người.”

Có lẽ ông Chinh đã quên đi một điều, lúc sinh thời Hồ Chí Minh đã có di chúc mong muốn được hỏa thiêu sau khi mất, và tro cốt được chia ra ở ba miền. Tuy nhiên, bản di chúc do Bộ Chính trị công bố năm 1969 chỉ lấy nguyên văn đoạn Hồ Chí Minh viết về bản thân, trừ đoạn nói về hỏa táng. Đảng đã tự ý làm trái di chúc của Hồ Chí Minh và theo lời Trường Chinh, đã “quyết định giữ gìn lâu dài thi hài Hồ Chủ tịch và xây dựng Lăng Bác tại Quảng trường Ba Đình lịch sử để mọi người có thể đến viếng và chiêm ngưỡng…”.

Quyết tâm này của Bộ Chính trị nhằm phục vụ mục tiêu tuyên truyền và truyền bá các tư tưởng của vị lãnh tụ. Nếu nói việc hiểu biết, học tập và vận động theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần được nhân rộng, thì nhân dân cũng cần được biết về những thông tin khác liên quan đến việc trưng bày di thể của ông, bao gồm cả việc vận hành một bộ máy đồ sộ để bảo quản một thi hài suốt 50 năm qua và nhiều năm tới.

Mặt khác, việc tự ý làm trái di chúc, xâm phạm thi thể người đã chết là hành vi trái pháp luật Việt Nam hiện hành. Việc tự ý dùng tiền thuế của người dân để làm một việc trái pháp luật như vậy cần phải chấm dứt và cần truy cứu trách nhiệm của những người có liên quan.

—

Từ khóa

lăng tẩm: mausoleum (n)
ướp xác: to embalm (v)
giải ngân: to disburse (v); khoản giải ngân / hành động giải ngân: disbursement (n)