Mới tiếp nhận hồ sơ đã dự kiến được số người tự ứng cử – Họ đã làm điều đó như thế nào?

Bắc Giang, Thái Bình, Hà Nam, Yên Bái, và Tuyên Quang là 5 tỉnh dự kiến sẽ có người tự ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV (2021 – 2026).

Thông tin này được ông Hầu A Lềnh, Tổng thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc (MTTQ VN) cho biết sau hội nghị hiệp thương lần thứ nhất.

Ông Hầu A Lềnh nói trên báo Tuổi Trẻ: “Chỉ có 5 tỉnh, thành phố đã dự kiến số lượng cụ thể những người tự ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV… Còn 58 tỉnh, thành phố còn lại không dự kiến số lượng người tự ứng cử”.

Nhưng một tuần sau khi trả lời báo Tuổi Trẻ, cũng chính ông Hầu A Lềnh đã nói khác với báo Thanh Tra về 5 địa phương dự kiến người tự ứng cử, : “5 tỉnh, thành dự kiến có người tự ứng cử là ở những địa phương đó đã có người đến xin hồ sơ để làm thủ tục nhưng chưa nộp. Khi người tự ứng cử nộp hồ sơ thì mới xác định được chính xác số người tự ứng cử đại biểu Quốc hội là bao nhiêu.”

Cuối cùng thông tin nào của ông tổng thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ VN mới là chính xác? Cần hiểu sao cho đúng về các địa phương dự kiến có người tự ứng cử?

Người được cử ra để tự ứng cử?

Bài phỏng vấn ông Hầu A Lềnh trên báo Thanh Tra có tựa đề là “Vẫn ‘rộng cửa’ cho người tự ứng cử”. Đây có thể là bài báo dặm vá sau phát ngôn chưa đầy đủ của ông với báo Tuổi Trẻ.

Theo quy trình bầu cử của Việt Nam, kết quả vòng hiệp thương thứ nhất chỉ để xác định số người được đảng, cơ quan nhà nước giới thiệu ra ứng cử.

Ông Hầu A Lềnh trả lời báo Tuổi Trẻ vào ngày 23/2/2021. Đó là ngày thứ hai trong thời gian tiếp nhận hồ sơ của người tự ứng cử. Dù vậy, theo thông tin ông cung cấp, năm địa phương đã dự kiến được cụ thể số lượng tự ứng cử đại biểu quốc hội, còn 58 tỉnh, thành khác thì không. Trong khi đó, đến ngày 14/3/2021 mới là hạn chót nộp hồ sơ tự ứng cử.

Như vậy, phát biểu của ông Lềnh trên báo Tuổi Trẻ chỉ có thể được hiểu rằng năm địa phương đó đã quyết định giới thiệu người ra để tự ứng cử.

Tóm lại, dựa trên thông tin của ông Lềnh, có thể suy ra rằng có hai loại người tự ứng cử. Một loại là người tự ứng cử thật sự. Loại còn lại là người được chính quyền cử ra để tự ứng cử.

Những người được cử để tự ứng cử này rất có thể đã được địa phương đó dự kiến để trở thành ứng cử viên chính thức.

Hội nghị hiệp thương lần thứ ba sẽ dựa trên tất tần tật những thứ được gọi là cơ cấu, số lượng, thành phần theo chủ ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cộng thêm kết quả hội nghị cử tri, mới thừa nhận bạn có thể là ứng cử viên chính thức hay không. Đây là vòng nghiệt ngã nhất đối với những ứng cử viên tự ứng cử thật sự.

Người tự ứng cử bị đánh rớt trong khi hội nghị cử tri tín nhiệm họ

Cuộc bầu cử Quốc hội khóa này không có gì khác so với khóa trước, từ quy trình chính thức cho đến những cách không chính thức để quyết định lựa chọn và loại bỏ ứng viên. Chỉ cần nhìn lại kết quả người tự ứng cử đại biểu Quốc hội khóa trước, bạn cũng có thể dự đoán kết quả lần này.

Ở kỳ bầu cử trước, cả nước có 154 người nộp đơn tự ứng cử ở địa phương, trong đó thành phố Hồ Chí Minh có 48 người và Hà Nội cũng có 48 người.

Sau hội nghị hiệp thương lần thứ ba, 95% (46/48) người tự ứng cử ở thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội bị loại. Mỗi thành phố chỉ còn lại đúng hai người tự ứng cử trong danh sách chính thức.

Diễn biến ở Hà Nội đã cho thấy người tự ứng cử dù được cử tri tại nơi cư trú và tại nơi làm việc tín nhiệm đến mấy thì cũng có thể bị đánh rớt.

Cụ thể, ở kỳ bầu cử khóa trước, trong 48 người nộp đơn tự ứng cử ở Hà Nội, có đến 29 người tự ứng cử không được tín nhiệm ở hội nghị cử tri và 14 người khác tự động xin rút. Còn lại 5 người tự ứng cử hoàn toàn đủ tiêu chuẩn làm ứng cử viên chính thức. Nhưng cuối cùng, 3 trong 5 người bị hội nghị hiệp thương lần thứ ba đánh rớt.

Khi đó, bà Lê Thị Kim Oanh, Phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc thành phố Hà Nội, đã nói với báo VnExpress rằng 5 người tự ứng cử đều đủ tiêu chuẩn làm ứng cử viên chính thức. Tuy nhiên, vì phụ thuộc vào cơ cấu nên phải “so bó đũa chọn cột cờ”.

Trong số những “cột cờ” bị loại, có ứng viên độc lập như nhà báo Trần Đăng Tuấn, chủ tịch hội đồng quản trị, tổng giám đốc công ty cổ phần sản xuất chương trình An Viên. Nhiều người biết đến ông qua dự án nổi tiếng mang tên “Cơm có thịt”, chuyên cung cấp các suất ăn đảm bảo chất dinh dưỡng cho trẻ em nghèo tại các địa phương khó khăn.

Trước đó, tại hội nghị lấy ý kiến cử tri nơi cư trú và nơi công tác, ông Tuấn đều đạt tín nhiệm 100%.