Ai đi chợ, ai đưa cơm? Ba ngày người dân TP. Hồ Chí Minh quay cuồng với thông tin từ chính quyền

Không chỉ ngập trong nỗi sợ hãi vì dịch bệnh và nỗi lo cơm áo gạo tiền, người dân thành phố Hồ Chí Minh còn kiệt sức vì những quy định chống dịch thay đổi theo từng giờ trong ba ngày 20-22/8.

Ngày 20/8: “Ai ở đâu ở yên đó”, người dân không đi chợ, quân đội phát lương thực

- Khoảng 10h sáng ngày 20/8, báo chí đồng loạt đưa tin “Từ 23/8, người dân TP. HCM 'ai ở đâu ở yên đó'”. [1] Thông tin này được ghi nhận từ cuộc họp báo của Ban Chỉ đạo Phòng, chống dịch COVID-19 TP. HCM.

Chính quyền không nêu rõ những hoạt động người dân được làm và không được làm trong khi thực hiện “ai ở đâu ở yên đó”, chỉ nêu phương châm chống dịch là “mỗi tổ dân phố, khu phố, phường, xã, thị trấn, cơ quan, nhà máy, xí nghiệp là một pháo đài phòng chống dịch”.

Ông Phan Nguyễn Như Khuê, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TP. HCM khẳng định: không có chuyện đóng cửa thành phố như lời đồn mà đẩy mạnh các biện pháp nâng cao hơn.

“Hiện nay các cơ quan hữu quan liên quan đang chuẩn bị phương án cụ thể và trước ngày 23-8 sẽ công bố cho người dân biết”, ông Khuê nói.

- Chiều cùng ngày, các báo đưa kết luận cuộc họp của chính phủ với đại diện bốn tỉnh thành phía Nam từ tối 19/8. Theo đó, quân đội, công an đã sẵn sàng triển khai lực lượng chống dịch. [2] Quân đội chủ trì lo lương thực cho TP. HCM. [3]

- Đến tối ngày 20/8, báo chí lại đưa tin theo một cuộc họp khác do Phó thủ tướng Võ Đức Đam chủ trì chiều cùng ngày. Trong cuộc họp này, đại diện TP. HCM nói người dân sẽ không tự đi chợ từ ngày 23/8 và 100% nhu yếu phẩm sẽ được lực lượng chức năng phân phối tận nhà theo hai hình thức: người dân tự trả tiền và được hỗ trợ miễn phí. [4]

Tại cuộc họp, đại diện Bộ Quốc phòng xác nhận “lực lượng bộ đội sẽ đi chợ mua nhu yếu phẩm giúp cho các hộ gia đình”.

Tuy nhiên, cuộc họp này không bàn về lượng hàng hóa cung cấp, cách thức, quy trình vận hành của quân đội để đáp ứng nhu cầu lương thực cho một thành phố 10 triệu dân.

Tối 20/8, trang Facebook Thông tin Chính phủ cũng loan báo thông tin quân đội sẽ đưa lương thực, thuốc men đến từng nhà dân. [5]

Ngày 21/8: Người dân đổ xô đi tích trữ, chính quyền nói vẫn được đi chợ, quân đội không phát lương thực

- Từ sáng sớm ngày 21/8, người dân TP. HCM hoảng loạn đổ ra đường để mua hàng hóa thiết yếu. [6] Nhiều chợ họp từ lúc 3h sáng. Các siêu thị chật kín người dân xếp hàng nhiều giờ đồng hồ. Các kênh online quá tải. Trong tình trạng mua sắm đông đúc, việc giãn cách không thể được đảm bảo.

- Lúc 14h, Ban Chỉ đạo Phòng, chống dịch COVID-19 TP. HCM ra văn bản thông báo người dân vùng xanh được đi chợ một lần mỗi tuần từ 23/8. [7] Với các vùng có nguy cơ là "vùng cam", "vùng đỏ", tổ công tác đặc biệt sẽ giúp dân mua thực phẩm.

Văn bản này không đưa ra bất cứ thông tin nào hướng dẫn người dân về cách xác định nơi họ đang sống thuộc vùng xanh hay vùng đỏ, vùng cam. Đáng chú ý, các bản tin dẫn văn bản này ít đề cập đến quân đội. Lực lượng này không còn được xem là chủ lực trong phân phối hàng hóa như đã khẳng định trước đó.

- Hơn 15h, Báo Vietnamnet đăng bài về cuộc họp báo của Ban Chỉ đạo Phòng, chống dịch TP.HCM. [8] Bài viết dẫn lời khẳng định của ông Phạm Đức Hải, người phụ trách phát ngôn của ban này, rằng “quân đội không phát lương thực”.

Câu này sau đó bị xóa đi và sửa lại thành: “Hôm qua các báo nêu quân đội sẽ phát, thực ra không phải, mà do tổ công tác đặc biệt sẽ phát tận tay cho người dân”.

Cũng trong cuộc họp báo này, chính quyền thông báo thành phố sẽ tạm ngưng shipper tại TP. Thủ Đức và 7 quận, huyện. Tại các địa bàn khác, shipper được hoạt động nội quận. [9]

- 16h, Ủy ban Nhân dân (UBND) TP. HCM có công văn thông báo danh sách những người được ra đường từ 23/8. [10]

- Tối cùng ngày, thành phố vẫn chưa công bố về các vùng. Trong các nhóm Zalo của tổ dân phố, người dân truyền nhau một tập tin (file excel) về việc phân định các vùng xanh, đỏ, vàng.

Ngày 22/8: Người dân lại không được đi chợ, ai phát lương thực thì chưa biết

- Đến 10h50 ngày 22/8, chính quyền lại nói người dân không được đi chợ. Theo hướng dẫn của UBND thành phố, người dân ở “vùng xanh” cũng sẽ được các tổ công tác đặc biệt trên địa bàn đi chợ hộ. [11] Theo văn bản này, toàn bộ người dân đều sẽ ở nhà, không được ra ngoài mua sắm từ 23/8.

Văn bản hướng dẫn trên vẫn chưa công bố cách thức mà tổ công tác đặc biệt sẽ tổ chức phân phối hàng hóa và người dân sẽ đăng ký mua hàng ra sao.

- Đến khoảng 11h, một sự việc khôi hài diễn ra khi nhiều người dân tại TP. HCM vẫn nhận được tin nhắn SMS từ UBND TP. HCM với nội dung “... Người dân ở vùng an toàn sẽ được đi chợ 1 lần/ tuần…”.

Trả lời Zing News về điều này, một lãnh đạo thành phố cho rằng đây là lỗi do đơn vị gửi tin nhắn chưa kịp cập nhật và thành phố đã có yêu cầu điều chỉnh. [12]

- Khoảng 11h30, ngày 22/8, lãnh đạo Sở Thông tin và Truyền thông cho biết chưa phân vùng xanh, đỏ và phủ nhận tập tin có thông tin phân vùng mà người dân đang lan truyền. [13] Ở thời điểm này, việc phân định các vùng không còn ý nghĩa để xác định địa bàn được đi chợ vì trước đó đã có văn bản tất cả người dân “được đi chợ hộ”.

- Đến 20h tối, người dân nhận được tin nhắn SMS điều chỉnh từ UBND, bỏ đi đoạn vùng xanh được đi chợ nhưng giữ lại nội dung kêu gọi không tích trữ hàng hóa. Tin nhắn này là vô nghĩa, vì lúc đó đã là giờ giới nghiêm, siêu thị đã đóng cửa và người dân không được ra đường từ 0h, ngày 23/8.

- Cũng vào khoảng 20h, TP. HCM ban hành Chỉ thị 11 về tăng cường giãn cách xã hội. [14] So với thông tin trước đó, văn bản này không có gì khác ngoài việc cho biết thành phố có 321 tổ công tác đặc biệt tại mỗi xã, phường. Tuy nhiên, cách hoạt động của tổ công tác này ra sao vẫn không được đề cập.

- Ngay sau đó, thành phố lại ra tiếp công văn điều chỉnh, bổ sung đối tượng được ra đường, cập nhật văn bản họ vừa công bố trước đó một ngày. [15]

Ngay cả đến lúc đi ngủ, người dân vẫn không biết sáng hôm sau (23/8) phải làm sao để được mua/ nhận lương thực và ai sẽ là người phát. Nếu không tích trữ hàng trước đó, họ sẽ không biết được mình và gia đình sẽ ăn gì trong những ngày sắp tới.

Tính đến 16h ngày 23/8, trên mạng xã hội, nhiều người dân TP. HCM phản ánh họ phải tự hỏi tổ dân phố về việc đi chợ hộ. Có tổ dân phố đã đưa ra quy trình mua hộ và hứa thực hiện theo để đảm bảo lương thực, số khác im lặng trước câu hỏi của người dân. Đến lúc này, chính quyền thành phố vẫn chưa công bố gì về vùng xanh, vùng đỏ.

Chú thích:

1.  Online T. T. (2021, August 20). Từ 23–8, người dân TP.HCM “ai ở đâu ở yên đó.” TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823104423/https://tuoitre.vn/tu-23-8-nguoi-dan-tp-hcm-ai-o-dau-o-yen-do-2021082010291466.htm

2.  Online T. T. (2021a, August 20). Quân đội, công an đã sẵn sàng triển khai lực lượng theo chỉ đạo của Thủ tướng. TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823104939/https://tuoitre.vn/quan-doi-cong-an-da-san-sang-trien-khai-luc-luong-theo-chi-dao-cua-thu-tuong-20210820140436181.htm

3.  Tuân V. (2021, August 20). Quân đội chủ trì lo lương thực cho TP HCM. vnexpress.net. https://web.archive.org/web/20210823105128/https://vnexpress.net/quan-doi-chu-tri-lo-luong-thuc-cho-tp-hcm-4343622.html

4.  Online T. T. (2021a, August 20). Lực lượng chức năng sẽ mua giúp 100% nhu yếu phẩm, mang đến từng hộ dân TP.HCM. TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823105236/https://tuoitre.vn/luc-luong-chuc-nang-se-mua-giup-100-nhu-yeu-pham-mang-den-tung-ho-dan-tp-hcm-20210820203802876.htm

5.  Facebook Thông tin Chính phủ. (2021). https://www.facebook.com/thongtinchinhphu/posts/4261100593967095

6.  Online T. T. (2021, August 22). Người dân họp chợ tự phát từ 3 giờ sáng đông đúc ở TP.HCM. TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823120654/https://tuoitre.vn/nguoi-dan-hop-cho-tu-phat-tu-3-gio-sang-dong-duc-o-tp-hcm-2021082206341395.htm

7.  Online T. T. (2021a, August 21). TP.HCM hướng dẫn rõ các biện pháp chống dịch, người dân “vùng xanh” được đi chợ 1 lần/tuần. TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823110543/https://tuoitre.vn/tp-hcm-huong-dan-ro-cac-bien-phap-chong-dich-nguoi-dan-vung-xanh-duoc-di-cho-1-lan-tuan-20210821140812519.htm

8.  Vietnamnet. (2021). TP.HCM không thực hiện tình trạng khẩn cấp trong 2 tuần tới. https://web.archive.org/web/20210823110641/https://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/tp-hcm-hop-bao-thong-tin-ve-tinh-hinh-dich-covid-19-767906.html

9.  Online T. T. (2021a, August 21). Dừng shipper giao hàng tại TP Thủ Đức và 7 quận, huyện từ 0h ngày 23–8. TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823110725/https://tuoitre.vn/dung-shipper-giao-hang-tai-tp-thu-duc-va-7-quan-huyen-tu-0h-ngay-23-8-20210821144821401.htm

10.  Online T. T. (2021c, August 21). Từ 0h ngày 23–8, những ai được phép ra đường? TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823110832/https://tuoitre.vn/tu-0h-ngay-23-8-nhung-ai-duoc-phep-ra-duong-20210821152713545.htm

11.  Online T. T. (2021, August 22). Người dân sẽ được đi chợ hộ, kể cả ở “vùng xanh.” TUOI TRE ONLINE. https://web.archive.org/web/20210823110957/https://tuoitre.vn/nguoi-dan-se-duoc-di-cho-ho-ke-ca-o-vung-xanh-20210822102733138.htm

12.  Hằng T. (2021, August 22). Toàn bộ người dân tại TP.HCM được “đi chợ hộ” từ 23/8. ZingNews.vn. https://web.archive.org/web/20210823111209/https://zingnews.vn/toan-bo-nguoi-dan-tai-tphcm-duoc-di-cho-ho-tu-238-post1245262.html

13.  Báo Thanh Niên. (2021). TP.HCM chưa công bố đâu là 'vùng xanh', 'vùng đỏ'. https://web.archive.org/web/20210823111255/https://thanhnien.vn/thoi-su/tphcm-chua-cong-bo-dau-la-vung-xanh-vung-do-1434113.html

14.  Hằng T. (2021b, August 22). TP.HCM ban hành Chỉ thị 11 về tăng cường giãn cách xã hội. ZingNews.vn. https://web.archive.org/web/20210823111415/https://zingnews.vn/tphcm-ban-hanh-chi-thi-11-ve-tang-cuong-gian-cach-xa-hoi-post1253515.html

15.  Hằng T. (2021c, August 23). TP.HCM bổ sung một số đối tượng được ra đường từ 23/8. ZingNews.vn. https://web.archive.org/web/20210823111558/https://zingnews.vn/tphcm-bo-sung-mot-so-doi-tuong-duoc-ra-duong-tu-238-post1253936.html