Ở nước ta có không ít chuyện động trời mà không được mấy ai nói tới. Một trong những chuyện động trời đó là hàng loạt vụ án hình sự liên quan tới các lãnh đạo, cựu lãnh đạo của một số tổ chức phi chính phủ (NGO) nổi tiếng diễn ra từ năm 2021 tới nay: Mai Phan Lợi, Bạch Hùng Dương, Đặng Đình Bách, Ngụy Thị Khanh, và Nguyễn Sơn Lộ.
Không chỉ có vậy, hàng loạt NGO nổi tiếng, hoạt động lâu năm cũng bị đóng cửa (MEC, LPSD, SENA) hoặc tuyên bố đóng cửa mà không nêu rõ lý do (Hướng tới Minh bạch, CHANGE, LIN).
Tất cả những chuyện như vậy xảy ra trong hai năm vừa qua và là hiện tượng chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam.
Chúng ta đang không nói tới các tổ chức dân sự bị cho là “phản động” và bị đặt ra ngoài vòng pháp luật từ hàng chục năm nay. Chúng ta đang nói tới các tổ chức dân sự có đăng ký, hay còn được gọi là tổ chức “chính thống”. Các tổ chức này xưa nay được coi là nằm ở vùng an toàn hoặc tương đối an toàn trong khu vực xã hội dân sự - một trong ba khu vực cấu thành nên một xã hội cùng với chính quyền và thị trường. Họ có thể bị công an theo dõi nhưng chưa bao giờ có ai bị bắt bớ, giam cầm, cũng chưa khi nào có hiện tượng hàng loạt NGO nổi tiếng biến mất trong một thời gian ngắn như vậy.
Cũng trong khoảng thời gian đó, chính quyền ban hành và dự định ban hành các quy định mới, siết chặt hơn nữa nguồn vốn cũng như hoạt động của các NGO.
Dù lý do đằng sau đó là gì thì hậu quả nhãn tiền là khu vực xã hội dân sự vốn đã nhỏ hẹp nay còn teo tóp hơn nữa, nếu không muốn nói là nhiều phần tê liệt.
Số báo tháng Mười Hai là một nỗ lực tư liệu hóa và phân tích hiện tượng chưa từng có tiền lệ này.
Một số bài nổi bật trong số này:
Xã hội dân sự Việt Nam: Giọt máu ngoài sân
50 sắc thái của quyền lập hội ở Việt Nam
Phỏng vấn Giáo sư Hoàng Dũng về Ban vận động thành lập Văn đoàn Độc lập Việt Nam
Khi NGO trở thành "đối tượng"
NGO và tội trốn thuế
Xã hội dân sự Đài Loan: Thúc đẩy, tạo thành và canh giữ nền dân chủ
