CHANGE và án trốn thuế - Kỳ 7: Tiền từ thiện của bạn đang bị đánh thuế như thế nào?

Bạn có đóng góp cho các quỹ từ thiện hay tài trợ cho các tổ chức phi lợi nhuận như CHANGE không? Nếu có, bài viết này sẽ dành cho bạn, bởi vì… bạn đang bị đánh thuế.

Thuế thu nhập cá nhân đánh trên tiền đóng góp vào các quỹ từ thiện, nhân đạo

Theo quy định, các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học được trừ vào thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công trước khi tính thuế thu nhập cá nhân. [1] [2] Các khoản này bao gồm:

• Khoản chi đóng góp vào các tổ chức, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, người khuyết tật, người già không nơi nương tựa. Các tổ chức, cơ sở này phải được thành lập và vận hành theo pháp luật. [3] [4]
• Khoản chi đóng góp vào các quỹ từ thiện, quỹ nhân đạo, quỹ khuyến học được thành lập và hoạt động theo pháp luật. [5] [6] Trong đó, quỹ xã hội là quỹ được tổ chức, hoạt động với mục đích hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học và phát triển nông nghiệp, nông thôn, không vì mục tiêu lợi nhuận; quỹ từ thiện là quỹ được tổ chức, hoạt động với mục đích hỗ trợ khắc phục sự cố do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn, yếu thế cần sự trợ giúp của xã hội, không vì mục tiêu lợi nhuận.

Tài liệu chứng minh đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học là chứng từ thu hợp pháp do các tổ chức, các quỹ của trung ương hoặc của tỉnh cấp.

Mức khấu trừ thuế TNCN là từ 0 đến 35% trên mỗi đồng từ thiện tùy thuộc vào mức thu nhập hàng năm của mỗi người đóng góp vào các quỹ kể trên.

Gần gũi với mỗi chúng ta là việc kêu gọi ủng hộ tiền cho Quỹ Vì người nghèo hay Quỹ Vắc-xin phòng chống COVID-19. [7] [8] Gần đây nhất là kêu gọi ủng hộ các nạn nhân trong vụ cháy chung cư mini do hệ thống ủy ban mặt trận tổ quốc (UBMTTQ) ở Hà Nội thực hiện. [9]

Định kỳ hàng năm, tổ trưởng dân phố hay trưởng thôn thay mặt UBMTTQ cấp xã, phường đến từng hộ gia đình để thu các khoản đóng góp cho quỹ phòng chống thiên tai, quỹ khuyến học, quỹ xóa đói giảm nghèo, v.v.

Và bạn đang bị đánh thuế TNCN trên ngay cả các khoản đóng góp nhân đạo này.

Vấn đề không phải là pháp luật không cho bạn được khấu trừ tiền đóng góp vào thu nhập tính thuế, mà là chuyện… chứng từ. Không có chứng từ chứng minh khoản đóng góp thì khoản tiền đó sẽ không được khấu trừ khi tính thuế TNCN.

Người dân thường thắc mắc về tính minh bạch của các bên liên quan khi sử dụng các quỹ kể trên, nhưng người dân ít hỏi về chứng từ đóng góp từ thiện, nhân đạo vào các quỹ này để khấu trừ thuế TNCN. 

Lúc kêu gọi đóng góp, chúng ta cũng không thấy hệ thống MTTQ hay các cơ quan chức năng đề cập đến việc sẽ gửi chứng từ thu để người đóng góp vào các quỹ có thể sử dụng cho việc khấu trừ thuế TNCN. 

Ví dụ dưới đây là lời kêu gọi của UBMTTQ thành phố Hà Nội cho Quỹ Vì người nghèo năm 2023. [10] Ngoài thông tin về các số tài khoản để nhận tiền qua ngân hàng hay kho bạc và địa chỉ để nhận tiền mặt, chúng ta không thấy thông tin về thủ tục miễn thuế TNCN cho các khoản đóng góp. 

Nếu không được khấu trừ, mỗi người dân có thể phải đóng từ 0 đến 35% thuế TNCN trên mỗi đồng tiền từ thiện do họ đóng góp vào các quỹ này. 

Mức thuế suất cao hay thấp tùy thuộc vào thu nhập hằng năm của mỗi người cùng với các khoản giảm trừ và tính theo bậc thang từ 1 đến 7. Bậc 1 có thuế suất bằng 0 rồi lần lượt là 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và cao nhất ở bậc 7 là 35%.

Các loại thuế đánh trên tiền cá nhân tài trợ cho các tổ chức khoa học-công nghệ

Quyết định thành lập và giấy phép hoạt động của các tổ chức khoa học - công nghệ cho phép các tổ chức này nhận tiền tài trợ từ các cá nhân trong và ngoài nước để thực hiện các hoạt động cộng đồng. 

CHANGE là một tổ chức như vậy. Kết luận điều tra và cáo trạng đối với bà Hoàng Thị Minh Hồng cũng thể hiện CHANGE nhận tiền tài trợ từ các cá nhân trong và ngoài nước. [11] [12]

Vì pháp luật Việt Nam quy định phạm vi các hoạt động từ thiện, nhân đạo tương đối hẹp nên các tổ chức khoa học - công nghệ không nằm trong số các quỹ hay tổ chức kể trên. 

Lúc này, các cá nhân được xem là người mua dịch vụ, hàng hoá của các tổ chức khoa học - công nghệ khi tài trợ cho các hoạt động cộng đồng của các tổ chức. Do đó, người tài trợ không thể sử dụng chứng từ thu của các tổ chức này để khấu trừ thuế TNCN.

Trong tình huống này, ngoài thuế TNCN của người tài trợ thì còn phát sinh thuế giá trị gia tăng (GTGT) hoặc có thể cả thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trên mỗi đồng tài trợ.

Thứ nhất, nhà nước sẽ đánh thuế suất 5% hoặc 10% thuế GTGT đầu ra tùy theo việc các tổ chức khoa học - công nghệ đăng ký khai thuế theo phương pháp trực tiếp hay phương pháp khấu trừ như đã đề cập ở các kỳ trước.

Nếu đăng ký theo phương pháp khấu trừ, các khoản tài trợ cá nhân sẽ được khấu trừ vào thuế GTGT đầu vào của các hàng hóa, dịch vụ do các tổ chức mua sắm cho các hoạt động. Nếu phát sinh lợi nhuận từ các khoản tài trợ này, nhà nước sẽ đánh thuế suất 20% thuế TNDN.

Trong trường hợp của CHANGE, vì không đăng ký khai thuế theo phương pháp nào nên nhà nước đã đánh 5% thuế GTGT và 5% thuế TNDN thành tổng là 10% trên các khoản tài trợ cá nhân dành cho CHANGE. 

Nếu các tổ chức khoa học - công nghệ không xuất hóa đơn GTGT đầu ra thì các khoản tài trợ cá nhân được xem là thu nhập của các tổ chức. Do đó, nhà nước sẽ đánh thuế suất 20% thuế TNDN trên mỗi khoản tài trợ. [13]

Từ đó ta thấy, mỗi đồng tiền cá nhân tài trợ cho hoạt động cộng đồng của các tổ chức khoa học - công nghệ sẽ phải chịu thuế ít nhất là 5% và nhiều nhất là 55% theo các công thức tính thuế kể trên. Chúng bao gồm thuế TNCN, thuế GTGT và/hoặc thuế TNDN.

Loạt bài “CHANGE và án trốn thuế”:

Kỳ 1: Tổ chức phi lợi nhuận hay doanh nghiệp?

Luật Việt Nam không có khái niệm tổ chức phi lợi nhuận như các nước khác.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 2: CHANGE có trốn thuế không?

Nhà tài trợ không chấp nhận trả thuế cho tiền viện trợ.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 3: Đã mang tiền giúp Việt Nam mà còn bị đánh thuế GTGT

Đánh thuế lòng tốt.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 4: Các tổ chức phi lợi nhuận bị đánh thuế GTGT như thế nào

Hai phương pháp đánh thuế: khấu trừ và trực tiếp.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 5: Miễn thuế kiểu… đố mày xin được

Gãy lưng vì thủ tục xin miễn thuế.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 6: Những rủi ro pháp lý về thuế TNDN với các tổ chức phi lợi nhuận

Kết luận điều tra, cáo trạng và bản án đối với bà Hoàng Thị Minh Hồng cho thấy, nhà nước áp dụng phương pháp trực tiếp để tính số tiền trốn thuế giá trị gia tăng (GTGT). Do đó, cũng áp dụng phương pháp này để tính số tiền trốn

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 7: Tiền từ thiện của bạn đang bị đánh thuế như thế nào

Phải, tiền từ thiện của bạn cũng bị đánh thuế.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng

Kỳ 8 và hết: Các tổ chức phi lợi nhuận nên làm gì để tránh bị kết tội trốn thuế?

Phải tự cứu mình trước khi trời cứu.

Luật Khoa tạp chíThủy Tùng