Luật Khoa tạp chí đã từng làm một số báo về quá trình dân chủ hóa ở Đài Loan vào tháng Mười năm 2022. Lý do đơn giản là Đài Loan có rất nhiều điểm tương đồng về văn hóa với Việt Nam và chúng ta có thể học hỏi được nhiều điều từ họ.
Nay, sau hơn một năm, Luật Khoa tiếp tục hành trình nghiên cứu về dân chủ hóa với một quốc gia khác: Tiệp Khắc (cũ) và Cộng hòa Séc - vốn tách ra từ Tiệp Khắc (cũ).
Chắc không nói bạn cũng đoán được lý do: họ là một nước dân chủ thoát thai ra từ quá khứ cộng sản. Chúng tôi tin rằng Cộng hòa Séc - cùng với Đài Loan - là hai trong số những ví dụ tốt nhất về dân chủ hóa mà người Việt Nam chúng ta có thể học hỏi.
Tiệp Khắc bắt đầu dân chủ hóa vào một năm rất đặc biệt của lịch sử thế giới: 1989. Đó là năm Bức tường Berlin sụp đổ ở Đức, Công đoàn Đoàn Kết thắng cử ở Ba Lan, chế độ cộng sản ở Hungary và các nước Đông Âu khác cũng trên đà sụp đổ, còn Trung Hoa cộng sản thì trải qua phong trào đòi dân chủ lớn nhất trong lịch sử của mình ở Quảng trường Thiên An Môn.
Cũng chẳng hiểu vì sao mà ban nhạc Thụy Điển ABBA lại viết ca khúc để đời của họ - có tựa đề “Happy New Year” - như thế này vào năm 1980:
“...It's the end of a decade In another ten years time Who can say what we'll find What lies waiting down the line In the end of eighty-nine…”
Đúng vào những ngày cuối cùng của năm “eighty-nine” đó, nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Tiệp Khắc đã bước sang một trang sử mới của họ: trang sử không cộng sản, không độc tài.
Và ngày nay, không những Cộng hòa Séc đã trở thành một quốc gia dân chủ và thịnh vượng, họ còn đang dang tay ra giúp đỡ các nỗ lực dân chủ hóa trên thế giới. Số báo này của Luật Khoa, rất may mắn, được Bộ Ngoại giao Cộng hòa Séc tài trợ toàn bộ thông qua chương trình Cổ xúy Chuyển đổi (Transition Promotion) của họ. Tòa soạn chúng tôi xin cảm tạ nghĩa cử này của Bộ Ngoại giao, Chính phủ và nhân dân Cộng hòa Séc.
Cũng xin thưa với quý vị độc giả rằng dù nhận kinh phí tài trợ từ ai, Luật Khoa vẫn luôn giữ vững nguyên tắc báo chí độc lập của mình và hoàn toàn tự quyết định về nội dung. Chúng tôi tin chắc rằng đây chính là điều mà Bộ Ngoại giao Cộng hòa Séc cũng như các nhà tài trợ cá nhân, tổ chức khác của Luật Khoa luôn mong mỏi.
Trân trọng,
Trịnh Hữu Long Tổng biên tập
Một số bài nổi bật trong số này:
Cộng hòa Séc đã cải cách hiến pháp như thế nào
Chính phủ nhỏ hay chính phủ lớn? Bài học dân chủ hóa từ Cộng hòa Séc
Vì sao Cộng hòa Séc không cấm đảng cộng sản?
Phục hồi tài sản bị chính quyền cộng sản tước đoạt: Cộng hòa Séc đã làm thế nào?
Cộng hòa Séc đã ít nhất hai lần khuyến nghị Việt Nam thực thi dân chủ đa đảng
